Casino betekenis woord

De herkomst van het woord casino kent een interessant verhaal. Als mensen aan casino’s denken ontstaat er wellicht een beeld van grote gebouwen in Las Vegas. Vol met kleurrijke lichten die de hele nacht lang een gloed aan de stad geven. De grote zalen vol tafels, slotmachines en mensen die het geluk en de spanning opzoeken.

Misschien denk je aan de film Casino van Martin Scorsese. De hectiek en glamour dat bij een miljardenindustrie hoort. Over het algemeen wordt er logischerwijs gedacht aan een gelegenheid waar je kunt gokken. Weinig mensen zullen bij het horen van het woord casino aan een huisje in Italië denken. Toch ligt hier de oorsprong. 

De definitie van casino

De definitie van het woord casino is volgens de Van Dale: ‘gelegenheid voor kansspelen’. Het is daarom niet gek dat een casino voor velen van ons direct een connectie heeft met gokken. Er zijn echter ook etymologische woordenboek waarin de oorsprong van woorden beschreven worden. Van Veen en van de Sijs brachten er in 1997 een uit. Bij het woord casino staat het volgende. ‘casino [gebouw voor gokken, feesten] {1824} < italiaans casino [huisje, lusthuis, speelhuis], verkleiningsvorm van casa [huis] < latijn casa [hut, huisje, optrekje].’

Een woordenboek uit 2009 van Philippa et al. vermeldt het eerste gebruik van het woord in teksten. De tekst is Casino dei Nobili in Florence uit 1775. Dit is plots veel informatie om te verwerken en daarom volgt hier de herkomst in segmenten. 

Een zijzaaltje

Het zijzaaltje van een theater werd vroeger in Italië een ridotto genoemd. In deze zijzaaltjes werd er veel gegokt. Het eerste casino in 1638 werd naar een ridotto vernoemd en kreeg de naam Il ridotto. Dit was te vinden in het San Moisè Palace in Venetië. Het bijzondere hieraan is dat het door de overheid werd goedgekeurd.

Het casino was echter niet echt toegankelijk voor het doorsnee volk. Dit kwam vanwege de strenge kledingvoorschriften die voor iedereen verplicht waren. Hierdoor kwamen er in principe alleen rijke mensen binnen die zich de prijzige kleding konden veroorloven. Ook de inzetten waren meestal aan de hogere kant. Zo was het niet bepaald een plek voor het volk. 

Il ridotto

Doordat er met veel geld werd gespeeld in het casino Il ridotto was het faillissement van mensen een veelvoorkomend probleem. Zo kwamen er een aantal respectabele families in geldproblemen. Er kwam dan ook geleidelijk meer verzet tegen Il ridotto. Naar verluidt werd er ook steeds meer valsgespeeld en kwam er ruwer volk binnen. Il ridotto verloor in de loop der tijd ook de steun van de overheid.

Het verhaal gaat dat zelfs het stadsbestuur van Venetië iets te enthousiast was geweest met het gokken. Ook zij hielden weinig geld meer over. 32 jaar na opening ging Il risidotto alweer dicht. Het zou dus het eerste casino zijn geweest, maar dat verklaart de naam nog steeds niet. We noemen gokhuizen immers niet ridotto’s. 

Gokken in huis

In de tijd dat Il ridotto er was, waren er vanzelfsprekend meer gokgelegenheden. Deze hadden echter niet het privilege legaal te zijn. Ook kwam daar het volk van lagere standen waar de elite het liefst uit de buurt van bleven. De gegoede burgerij waren circa 1750 op zoek naar nieuwe plekken om te gokken. Deze plekken vonden ze al snel dicht bij huis. In het huis, een tuinhuis, of een tweede huis op het platteland. Het is rond deze tijd dat het woord casino tot stand kwam. 

Casini

Een klein huis waar een gelegenheid was om te gokken werd een casin genoemd. Het meervoud hiervan is casini. Deze gokgelegenheden werden voornamelijk door vrouwen beheerd. Het duurde niet lang voordat ook mannen hetzelfde gingen doen.

Vaak huurden of kochten ze gezamenlijk een plek in de stad en begonnen daar een club. Niet alleen voor het gokken, maar ook voor vermaak of een goede discussie kon je naar de club. Deze kregen al snel de naam casin dei nobili. Ook hier zit dus het woord casin in. De vraag is nu hoe het van casini naar casino is gegaan. 

Casino

het verschil tussen casini en casino is dat het ene woord vrouwelijk is en het andere mannelijk. Iets dat in de Italiaanse taal invloed heeft op de spelling. De mannenclubs werden steeds meer populair. Het was een plek voor muziek, drank, gepraat en natuurlijk veel gokken. De casin van casin dei nobili veranderde dus naar casino. Later werd het bekend onder de verkorte naam, zonder dei nobili. Het woord casino werd aan het einde van de 18^e eeuw algemeen gebruikt in Italië. Het duurde echter nog een poos voordat de exclusieve connectie met een gokgelegenheid er kwam. De connectie die we vandaag de dag kennen. 

De casa in casino

Tot dusver is het duidelijk dat casino de mannelijke versie is van het meervoud van het woord casin. Maar waar komt het woord casin vandaan? Dit is afgeleid van het Italiaanse woord casa, dat huis betekent. Het is dus logisch dat het woord is afgeleid van het woord voor huis. Veel van deze gokgelegenheden waren immers in huizen te vinden. Het woord casa zelf zou volgens taalkundigen vanuit Noord-Europa door de Romeinen zijn meegenomen. Ze leggen de oorsprong in de Keltische taal. Het Romeinse woord voor (land)huis is immers domus.

Het woord casa zouden ze hebben weggelegd voor de houten huisjes die ze in Gallië aantroffen. In Spanje, dat ook het woord casa kent, kwam er in 2012 een onderzoek uit. Dit onderzoek legt de oorsprong ook bij de Kelten. Samen met het Grieks zouden ze de Iberische taal hebben beïnvloedt. Iberisch werd van oudsher in Spanje en Portugal gesproken.  

De opkomst van het casino

Nadat het woord casino in Italië een bekend begrip werd, verspreidde het langzamerhand ook naar de rest van Europa. De betekenis die zij voor het woord hadden was overigens anders dan wat we nu hebben. Een Engels woordenboek uit 1800 beschreef het als volgende. ‘A club-house or public building on the continent, provided with rooms for social meetings, music, dancing, billiards etc.’

Een casino stond dus vooral bekend als een clubhuis of een vestiging op het platteland. Dit komt overeen met de vroegere Italiaanse betekenis. Het Encyclopedia Britannica van 1849 vermeldt onder casino enkel het gelijknamige kaartspel. Ook het Oxford Dictionary van 1923 maakt de connectie met het gokken niet. Zij geven als definitie dat het een zomerhuis in Italië is. Pas later werd bij het woord casino ook het gokken genoemd. 

Een militaire casino

Naast een clubhuis stond casino ook als een militaire term bekend. Grassi kwam in 1833 met een militair woordenboek waarin wordt vermeld dat het een toren is. Hierin is het volgende stuk tekst te vinden. 

‘Een ronde of veelhoekige toren, gemaakt van bakstenen of hout, die meestal op de uiterste hoeken van vestingwerken werd geplaatst. Daardoor kon de schildwacht die binnen was, in de greppel en eromheen kijken door enkele mazen die op ooghoogte in stukken waren gesneden. Tegenwoordig bedoelen we met casino elke kleine ronde toren, vierkant of veelhoek, meestal van hout, dat dient als schuilplaats voor een schildwacht.’

Een andere betekenis dan de gebruikelijke beschrijving. Een overeenkomst is dat het nog wel om een gebouw gaat. Al zal er niet veel in gegokt worden. 

Een gokgelegenheid

Het is niet met zekerheid vast te stellen wanneer het woord casino de huidige betekenis kreeg. Frankrijk nam het woord in 1850 in de taal op. De beschrijving die ze hadden was dat van een club of dorpshuis. Soms gebruikten ze het om een theater mee aan te geven zoals het geval was bij het Cadet Casino in Parijs. Het Casino de Monte-Carlo kende zijn opening in 1863. Maar ook dit was een plek waar meer gebeurde dan alleen gokken. Zo was er een theater, restaurant en tal van ontmoetingsplekken in het gebouw. 

De Zonnekoning

De populariteit van de gokgelegenheden bleef dus niet onopgemerkt door de Fransen. Zo wekte het ook de interesse van Lodewijk XIV, die we beter kennen onder de naam ‘de Zonnekoning’. Het verhaal gaat dat hij er wel van hield om een gokje te wagen. De kelder van zijn paleis werd in 1785 omgebouwd tot een gokgelegenheid met meerdere kamers. Spellen als roulette, baccarat en blackjack werden er met enthousiasme gespeeld. Hierdoor won het gokken flink aan populariteit onder de Franse adel. Iets dat zich later over het hele land en verder door Europa spreidde.

Club en casino

Het leek er dus voor lange tijd op dat een casino meer duidde op een club dan een gelegenheid om te gokken. Natuurlijk kwam gokken er wel voor, maar dat was niet de associatie die velen met het woord maakten. Zo hielden de Engelsen nog lang vast aan de term clubhuis voor deze gelegenheden. In de 20^e eeuw kwam de naam casino om naar gokgelegenheden te verwijzen op gang. Dit won aan populariteit door Italiaanse immigranten die het in de Verenigde Staten introduceerde. 

Het moderne casino

Tegenwoordig kennen we casino’s dus als gelegenheden waar je kunt gokken. Maar zeker in steden als Las Vegas heeft het nog altijd enigszins een status van clubhuis behouden. Al is dit wel in een extreme vorm. De casino’s daar hebben vaak theaters, restaurants en andere spektakelstukken. Denk maar eens aan de achtbanen die je er op daken kunt vinden.

Daar zetten ze dus een beleving neer die verder gaat dan alleen gokken. Natuurlijk kent niet elke casino deze luxe en glamour. Het clubgehalte beperkt zich vaak tot alleen het gokken. Daarom is de associatie die de meesten hebben dat van een gelegenheid voor kansspelen. 

Conclusie

De herkomst van het woord casino ligt dus in Italië. Bij de mannelijke versie van het woord casin. Dit is weer gebaseerd op het woord casa, dat de herkomst uit de Keltische taal kent. Het betekent hut of huis en daarom is het niet gek dat casino’s voornamelijk als clubhuizen bekend stonden.

Rond 1750 kwamen er bij mensen thuis de plek om bijeen te komen. Er werd gepraat, gedronken en ook gegokt. Het duurde echter nog lang voordat het woord casino met gokken geassocieerd zou worden. Dit gebeurde toen Italiaanse immigranten het woord naar Amerika brachten. Sindsdien is het woord casino onlosmakelijk met gokken verbonden.  

Veelgestelde vragen